Yüksek öğretimde akreditasyon, ilk olarak ABD’nde ortaya çıkmış ve zamanla yaygınlaşmıştır. Günümüzde ABD’nde belli alanlarda uzmanlaşmış akreditasyon kurumlarının yanında bölgesel düzeyde faaliyet gösteren akreditasyon kurumları da bulunmaktadır. Akreditasyon sistemi bugün ülkelere göre farklılık göstermektedir. Kimi ülkelerde “ulusal akreditasyon ajansı” oluşturulduğu görülmektedir. Avrupa’da ise yüksek öğretim çok uzun yıllar büyük ölçüde devlet tarafından sunulan bir kamusal hizmet olarak kabul edildiğinden akreditasyona uzun sure ihtiyaç duyulmamıştır.
Günümüzde uluslararası alanda değişik akademik disiplinlere yönelik çalışmalar yapan önemli akreditasyon kuruluşları şunlardır:
-ABET (The Accreditation Board for Engineering and Technology- Mühendislik ve Teknoloji Akreditasyon Kurulu): ABD hükümeti tarafından mühendislik derecesi veren kurumları akredite etmeye yetkili tek kurumdur.
-FEANI – (Fédération Européenne d’Associations Nationales d’Ingénieurs) Avrupa Mühendisleri Birliği’nin oluşturduğu bir akreditasyon kuruluşudur.
-Başta İktisadi ve İdari Bilimler olmak üzere sosyal bilimler için AACSB (American Assembly of Collegiate Schools of Business ), EFMD (European Foundation for Management Development), FIBAA (Foundation for International Business Administration) ve ABS (Association of Business Schools) gibi akreditasyon kurumları bulunmaktadır. Özellikle işletme alanında en güçlü kurum AACSB’dir.
-ABD ve Kanada İlahiyat Fakülteleri Birliği ATS (The Association of Theological Schools), 1936 yılından bu yana ABD’de akreditasyon kuruluşu olarak kabul edilmektedir.
-Tıp alanında ise LCME (Liaison Committee on Medical Education) ABD ve Kanada’daki Tıp Fakültesi eğitimlerini akredite etmektedir. Ayrıca NCFMEA (The National Commission for Foreign Medical Education and Accreditation) ve Eğitim Bakanlığı kanalı ile yabancı ülke Tıp Fakülteleri’nin standartlarının değerlendirilmesinde yardımcı olunmakta, ancak akreditasyon yapılmamaktadır.
-Veteriner hekimlik eğitimi veren kuruluşların akredite edilmesinde, ABD ve Kanada’da, Amerika Veteriner Hekimlik Birliği, AVMA (American Veterinary Medical Association) 1946 yılından beri hem kendi ülkelerinde hem de diğer ülkelerde akreditasyon gerçekleştirmektedir. Avrupa’da ise, AB direktifleri doğrultusunda, 1994 yılından beri veteriner eğitim kurumlarının akreditasyonunu, Avrupa Veteriner Eğitim Kurumları Birliği, EAEVE (European Association of Establishments for Veterinary Education) yapmaktadır.
ABD’de Akreditasyon Uygulamaları
ABD’nde yüksek öğretim kurumlarının faaliyetlerini doğrudan denetleyen ve onaylayan merkezi bir organizasyon sözkonusu değildir. ABD Eğitim Bakanlığı (USDE) ve eyalet hükümetlerinin belirli denetim faaliyetleri bulunmakla beraber, ABD’nde yüksek öğretim kurumları geniş bir bağımsızlık ve özerklik ile faaliyetlerini sürdürmektedirler. Bu ülkede yüksek öğretim kurumlarında kalite güvence standartları özel ve kar amacı gütmeyen akreditasyon kurumları tarafından sağlanmaktadır. (Eaton,2006b)
ABD’de genel olarak iki tür akreditasyon uygulamaları mevcuttur.
Birincisi “kurumsal akreditasyon”dur. Kurumsal akreditasyon 2 veya 4 yıllık özel veya kamuya bağlı tüm yüksek öğretim kurumlarını veya yüksek öğretimde belirli bir amaca yönelik kurumları (kariyer geliştirme enstitüleri gibi) kapsar. Bölgesel ve ulusal akreditasyon ajansları kurumsal akreditasyonla ilgilenir. ABD’de 6 adet bölgesel akreditasyon ajansı faaliyet göstermektedir.
İkinci tür akreditasyon, program temelli olarak yürütülen faaliyetlerdir. Bu akreditasyon faaliyetleri özel ve profesyonel akreditasyon kurumları tarafından yürütülmekte olup amacı belirli bir yüksek öğretim programı temelinde verilen eğitimin ilgili alanda pratik hayatın gerektirdiği beklentileri karşılamaya yönelik olup olmadığını tespit etmek ve onaylamaktır. Uzmanlaşmış akreditasyon ajansları hem kurumsal, hem de program temelli kurumlar olarak faaliyet gösteriler. Örneğin, ABD’nde İngilizce Dil Eğitim Pogramı Akreditasyon Komisyonu (The Commission on English Language Program Accreditation CEA) hem program, hem de kurumsal temelli uzmanlaşmış bir kurumdur.
Kanada
Kanada’da eğitim merkezi bir sisteme bağlıdır. Dil okullarını denetleyen bir akreditasyon kuruluşu bulunmamaktadır. Tüm üniversiteler aynı merkeze bağlı olduğundan, üniversitelerin lisans ve yüksek lisans programlarını denetleyen herhangi bir akreditasyon kuruluşu da bulunmamaktadır. Her ne kadar üniversitelerin öğrencilere sunduğu akademik ve sosyal imkanlar birbirinden farklı olsa da; hepsi devletin eğitimde kaliteyi sağlamak için koyduğu standartları sağlamaktadır.
